يکي از روش‌هاي موفق بهبود مطالعه و يادگيري روش اس‌کيو ۴آر(SQ4R ، از حروف اول کلمات زير تشکيل يافته است: review, recite, reflect, read, question, (scan) survey. در بعضي منابع ، در مرحلهٔ نخست اين روش به جاي survey (خواندن اجمالي) يا scan (ديد زدن)، preview (پيش‌خواني) را مورد استفاده قرار داده‌اند که در اين صورت علامت اختصاري آن مي‌شود PQ4R (پي‌کيو ۴آر)).يا روش پس ختام است . اس‌کيو ۴آر از حروف اول شش مرحلهٔ آن تشکيل يافته است:

پيش‌خوانی         خواندن         از حفظ گفتن           سؤال         تفکر         مرور کردن

پيش‌خواني

اگر مي‌خواهيد مطالب کتابي را ياد بگيريد، نخست تمام آن کتاب را يک بار از رو بخوانيد تا يک برداشت کلي از موضوع‌ها و قسمت‌هاي مهم آن کسب نمائيد. اين خواندن اجمالي يا پيش‌خواني مي‌تواند شما را در يک سازمان‌دهي به مطالب، مثلاً ايجاد نوعي ساخت سلسله مراتبي براي آنها، کمک نمايد. مطالبي که لازم است در پيش‌خواني فصل‌هاي يک کتاب مورد توجه قرار گيرند عبارتند از مقدمه يا توضيحات مقدماتي، هدف‌ها، تيترهاي اصلي و فرعي، خلاصه، و جملات مقدماتي يا جملات موضوعي پاراگراف‌ها.  در رابطه با اثربخشي پيش‌خواني گفته شده است همه اقدامات فوق به فعال شدن طرحواره‌هاي يادگيرنده کمک مي‌کنند. بنابراين، يادگيرنده خواهد توانست متن فصل موردنظر را که بعد از پيش‌خواني به‌طور کامل مطالعه مي‌کند تفسير نمايد و به ‌ياد بسپارد .

سؤال

براي هر قسمتي يا فصلي از يک کتاب که مي‌خوانيد در رابطه با هدفي که از مطالعه داريد سؤال‌هائي را طرح نمائيد. يکي از راه‌هاي انجام اين کار اين است که عناوين را به سؤال تبديل کنيد. مثلاً در رابطه با فصل موجود مي‌توان پرسيد که روش پس‌ختام چيست؟ يا چگونه مي‌توان فصلي از يک کتاب را پيش‌خواني کرد؟ سؤال‌هاي خود را با کلمات چگونه، چه ‌کسي، چرا، چه ‌چيزي بسازيد.

خواندن

در اين مرحله، مطلب يا موضوع را بخوانيد، به هنگام مطالعه سعي کنيد سؤال‌هائي را که مطرح کرده‌ايد جواب دهيد. توجه خود را به انديشه‌هاي اصلي، جزئيات مؤيد انديشه‌هاي اصلي، ساير اطلاعاتي که به هدف‌هاي خواندن شما مربوط‌ هستند معطوف سازيد. در صورت لزوم، سرعت خواندن خود را متناسب با سهولت و پيچيدگي متن تغيير دهيد.

تفکر

سعي کنيد با تفکر دربارهٔ مطالبي که مي‌خوانيد آنها را بفهميد و به آنها معني بدهيد. براي اين منظور مي‌توانيد کارهاي زير را انجام دهيد:

- آنچه را که مي‌خوانيد با مطالبي که از قبل ياد گرفته‌ايد ربط دهيد.

- نکات فرعي را به مطالب اصلي پيوند دهيد.

- بکوشيد تا تناقضات موجود را حل نمائيد.

- با استفاده از اطلاعاتي که مي‌خوانيد مسائل طرح شده را جواب دهيد.

مهم‌ترين اصل زيربناي تفکر در جريان مطالعه بسط معنائي است. يکي از راهبرهاي مهم به ‌يادسپاري بسط و گسترش مطالب است. ما به ‌کمک بسط معنائي به‌ مطالبي که مي‌خوانيم شاخ و برگ مي‌دهيم و بدين وسيله آنها را معني‌دار مي‌سازيم و لذا بهتر به‌ خاطر مي‌سپاريم.

از حفظ گفتن

پس از خواندن هر قسمت، سعي کنيد مطالب مهم آن را به ‌ياد آوريد و براي خود بازگو کنيد. ضمن اين کار به سؤال‌هائي که طرح کرده‌ايد پاسخ دهيد. از حفظ گفتن به شما کمک مي‌کند تا بر درک خود نظارت کنيد و از اين طريق به شما معلوم مي‌گردد که چه قسمت‌هائي را خوب ياد نگرفته‌ايد و بايد آنها را از نو بخوانيد.

مرور کردن

وقتي که خواندن تمام کتاب يا کل مطلب را به‌پايان رسانديد، آن را مرور يا بازبيني کنيد. بهترين راه مرور کردن اين است که بکوشيد تا، بدون مراجعه به‌ متن، سؤال‌هاي مهم را جواب دهيد. قسمت‌هائي را که نتوانستيد به سؤال‌هاي آنها جواب دهيد دوباره بخوانيد. دوباره خواندن نوعي مرور کردن است. اما اين کار براي همهٔ کتاب ضروري نيست، سعي در جواب دادن به سؤال‌هاي اساسي بهترين راه مرور کردن است. راهبردِ از حفظ گفتن را براي فصل‌هاي کتاب و راهبردِ مرور کردن را براي کل کتاب به‌کار بنديد.

با توجه به توضيحات بالا، روش اس‌کيو‌۴‌آر يا روش پس‌ختام بر سه اصل مهم بهسازي حافظه، يعني سازمان‌دهي، بسط معنائي، و تمرين بازيابي استوار است. دلايل عمدهٔ موفقيت اين روش‌ و روش‌هاي مطالعهٔ مشابه با آن همين اصول نظري هستند.

پژوهش‌هاي مختلفي انجام گرفته‌اند که نشان مي‌دهند روش پس‌ختام در افزايش پيشرفت تحصيلي و بالا بردن کيفيت يادگيري دانش‌آموزان و دانشجويان مؤثر است. دريک پژوهش نشان داده شده است که دانشجويان قوي دانشگاه بيشتر از دانشجويان ضعيف از اجزاء روش پس‌ختام سود مي‌برند. در پژوهش او دانشجويان قوي کساني بودند که ميانگين نمرات دانشگاهي آنان ۱۶ يا بالاتر و دانشجويان ضعيف کساني تعريف شدند که ميانگين درسي آنان کمتر از ۱۳ بود.

چند دليل براي اثربخشي روس اس‌‌کيو‌۴‌آر ذکر شده است. نخست اينکه، رعايت مراتب اين روش دانش‌آموزان و دانشجويان را از سازمان‌بندي مطالبي که مي‌خوانند بيشتر آگاه مي‌سازد.در اين‌باره گفته شده است بارها شاهد بوده‌ايم که وقتي از خواندن عنوان‌هاي يک مطلب غفلت مي‌کنيم اشاره‌ها و سرنخ‌هائي که ما را در يافتن سازمان آن مطلب هدايت مي‌کنند نيز از دست مي‌روند. دوم اينکه، رعايت اين مراحل يادگيرنده را وا مي‌دارد تا، به‌جاي يادگيري همهٔ اطلاعات در يک نشست، آنها را به‌صورت بخش به ‌بخش ياد بگيرد. هم‌چنين طرح سؤال دربارهٔ مطلبي که خوانده مي‌شود و جواب داده به سؤال دانش‌آموزان را وا مي‌دارد که اطلاعات را عميق‌تر و گسترده‌تر پردازش کنند. وول فولک هم‌چنين گفته است که روش اس‌کيو۴آر براي دانش‌آموزان بالاتر از سطح دبستان مفيد است. دربارهٔ آموزش دادن مهارت‌هاي مطالعه به دانش‌آموزان پيش از پايهٔ پنجم تحصيلي اطلاعات زيادي در دست نيست. کاربرد مؤثر مهارت‌هاي مطالعه احتمالاً مستلزم رشد فراشناختي فراتر از سن اين‌گونه کودکان خردسال است.

منبع:سایت قلم چی

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: